5

Sức khỏe thầy tôi càng ngày càng sa sút trông thấy. Chiếc mũ cói có buộc tấm khăn mặt đằng sau từng làm tôi sững sờ kinh ngạc khi mới nhìn thấy thầy tôi đội lần đầu, bây giờ bị vứt nằm chỏng chơ trong một xó nhà. Và cứ mỗi lần nhìn thấy cái mũ nằm trên chiếc giá ám khói đen xì là tôi lại cảm thấy lòng dạ xót xa. Trước kia, khi thầy tôi còn ham hoạt động, tôi cứ thấp thỏm lo âu mong sao ông đừng xông xáo nhiều quá; nhưng đến bây giờ, thấy ông mất hẳn sự xông xáo ngày trước đến nỗi cả ngày cứ ngồi lì một chỗ thì tôi không làm sao mà an lòng được. Hai mẹ con tôi thường bàn bạc riêng với nhau về tình trạng sức khỏe của thầy tôi. Có lần mẹ tôi bảo:

"Ấy, tâm tính thầy con vẫn như thế đó. Thầy con đang buồn đấy" Hình như mẹ tôi cho là thầy tôi lo buồn về bệnh trạng của Thiên Hoàng. Tôi không thể đồng ý với bà mà nghĩ như thế.

"Con không nghĩ rằng đó chỉ là do tâm tính của thầy mà thôi đâu. Con cho là thầy đang thực sự cảm thấy thân thể không yên, chắc là thầy đang khó chịu trong người đấy, mẹ ạ"

Ngay sau đó, tôi liền nghĩ đến việc mời một ông bác sĩ chuyên khoa đến khám bệnh cho thầy tôi lần nữa. Mẹ tôi nói:

"Thế là trong vụ hè năm nay, con không thể vui chơi được nhiều nữa rồi. Con học hành khó nhọc mới thi đậu ra trường mà thầy mẹ chưa làm tiệc khao gì được. Thầy con chưa được khỏe, lại thêm Thiên hoàng cũng lâm bệnh như thế. Giá mà thầy mẹ tổ chức tiệc mừng ngay sau khi con thi đỗ trở về có phải là hay biết bao nhiêu không!"

Tôi trở về nhà hôm mùng năm hoặc mùng sáu tháng bảy, khoảng một tuần sau thì thầy mẹ tôi bắt đầu bàn việc ăn khao và quyết định tổ chức tiệc mừng trong vòng tuần lễ sau. Người ta có thể nói là do cái tính xuề xòa thong thả của thầy mẹ tôi cũng như của tất cả những người nhà quê khác, thầy mẹ tôi chẳng bao giờ có thể vội vã làm nên việc gì hết; nhờ đó tôi đã thoát được một sự bó buộc có tính cách xã giao vẫn thường làm cho tôi bực mình khó chịu. Nhưng vì không hiểu rõ bụng tôi nên mẹ tôi không thấy điều đó.

Khi báo đăng tin Thiên Hoàng băng hà tới nay. Thầy tôi kêu lên: "Ôi! Ôi. Thiên tử băng hà rồi. Ta cũng..." Sau đó thầy tôi im lặng, bỏ dở nửa chừng, không nói thêm gì nữa.

Tôi lên phố mua một ít vải kếp màu đen đem về nhà. Chúng tôi cắt một mảnh đem bọc quả cầu ở đầu cán cờ, cắt miếng vải còn lại làm một giải dài, rộng chừng ba tấc rồi đem treo gần ngọn cờ rủ xuống rũ rượi. Cái cổng cũ kỹ của nhà tôi lợp mái rạ; sau bao nhiêu năm dãi dầu mưa gió, lớp rạ đã biến sắc, nhuốm một màu xam xám như tro, lắm chỗ mái rạ đã mấp mô không đều, khi lồi khi lõm. Tôi một mình đi ra ngoài đường ngắm nhìn lá cờ vải sa mầu trắng với mặt trời mọc đỏ chót ở chính giữa. Lá cờ cùng giải khăn đen rủ xuống bên mái, tương phản rõ rệt với màu xám cáu bẩn của mái rạ lâu ngày. Bất chợt tôi nhớ lại có lần Tiên Sinh đã hỏi: "Không biết lối xây cất ở vùng quê chú có cùng một kiểu với lối xây cất ở miền quê tôi hay không?". Tôi cũng có lúc muốn cho Tiên Sinh nhìn thấy căn nhà xưa cũ nơi tôi chào đời nhưng đồng thời, lại cảm thấy xấu hổ vì căn nhà một chút.

Tôi trở vào nhà, ngồi xuống bàn giấy lấy báo ra đọc và trong khi đọc báo, tôi nghĩ đến thành phố Tokyo xa xôi. Tôi tưởng tượng ra đô thị lớn nhất nước Nhật lúc này đang đắm chìm trong tăm tối mặc dù vẫn ồn ào trong những hoạt động thường ngày nhưng vẫn đắm chìm trong màn tối âm u. Trong màn tối u ám đó chỉ còn có một điểm sáng và điểm sáng ấy phát ra từ căn nhà Tiên Sinh. Lúc ấy tôi chưa thể biết được rằng chỉ trong ít lâu, điểm sáng ấy cũng bị dập tắt nốt và tôi sẽ bị bỏ lại một mình trong thế giới hoàn toàn tăm tối.

Nghĩ bụng sẽ viết thư cho Tiên Sinh về việc Thiên Hoàng băng hà, tôi liền đem giấy bút ra. Nhưng vừa viết được độ mươi dòng, tôi liền đổi ý, không viết tiếp nữa. Tôi xé nát tờ giấy, quăng các mảnh giấy vụn vào sọt rác - Thấy rằng viết thư cho ông về một việc như thế thì thật là vô nghĩa quá chừng. Vả lại tôi cũng chẳng có mấy hy vọng sẽ nhận được thư trả lời của Tiên Sinh nữa. Ước gì Tiên Sinh viết thư cho tôi nếu biết rằng tôi đã toan viết lá thư vừa rồi chỉ vì thấy mình lẻ loi, cô quạnh quá.